Η Μη Δυϊκή Όραση
Πολλοί άνθρωποι έχουν έντονες αντιρρήσεις για κάθε είδους "μυστικισμό" ή "υπερβατισμό", γιατί τον θεωρούν ότι αρνείται κάπως αυτόν το κόσμο, ή σιχαίνεται αυτή τη γη, ή περιφρονεί το σώμα και τις αισθήσεις και τη ζωτική του δύναμη, κοκ. Παρ' ότι αυτό μπορεί να αληθεύει για ορισμένες αποσπασματικές προσεγγίσεις, δεν αποτελεί φυσικά την καρδιά της κατανόησης των μεγάλων Μη-δυϊστών μυστικιστών, από τον Πλωτίνο και τον Έκαρτ στη Δύση μέχρι τον Ναγκαρτζούνα και την Λαίδη Τσόγκυαλ στην Ανατολή.
Mάλλον, αυτοί οι σοφοί υποστήριξαν παγκοσμίως ότι η απόλυτη πραγματικότητα και ο σχετικός κόσμος "δεν είναι δύο" (που είναι και η σημασία του μη-δυϊσμού), όπως ένας καθρέφτης και οι αντανακλάσεις του δεν είναι διαχωρισμένες, ή όπως ο ωκεανός είναι ένα με τα πολλά κύματά του. Έτσι, ο "άλλος κόσμος" του Πνεύματος και "αυτός ο κόσμος" των διαχωρισμένων φαινομένων είναι βαθιά και θεμελιακά "όχι-δύο", και αυτή η μη-δυϊκότητα είναι μια άμεση πραγμάτωση που συμβαίνει σε ορισμένες διαλογιστικές καταστάσεις - με άλλα λόγια, γίνεται ορατή με το μάτι της ενατένισης - παρ' ότι τότε γίνεται μια πολύ απλή, πολύ συνηθισμένη αντίληψη, είτε διαλογίζεσαι είτε όχι. Κάθε πράγμα που αντιλαμβάνεσαι είναι η ακτινοβολία του ίδιου του Πνεύματος, πολύ περισσότερο αφού το Πνεύμα δεν γίνεται ορατό ξέχωρα απ' αυτό το πράγμα: ο κοκκινολαίμης τραγουδάει, και αυτό ακριβώς είναι, τίποτε άλλο. Αυτή καθίσταται η συνεχής πραγμάτωσή σου, μέσα απ' όλες τις αλλαγές κατάστασης, πολύ φυσικά, έτσι απλά. Και αυτό σε απελευθερώνει από τη βασική τρέλα του να κρύβεσαι από το Πραγματικό.
Αλλά γιατί τότε δεν έχουμε κανονικά αυτή την αντίληψη;
Όλες οι μεγάλες Μη-δυϊκές παραδόσεις σοφίας έχουν δώσει μια σχετικά όμοια απάντηση σ' αυτό το ερώτημα. Δεν βλέπουμε ότι το Πνεύμα είναι πλήρως παρόν εδώ και τώρα, γιατί η επίγνωσή μας σκιάζεται από κάποια μορφή αποφυγής. Δεν θέλουμε να έχουμε μη-επιλεκτική επίγνωση του παρόντος. Θέλουμε μάλλον να ξεφύγουμε απ' αυτό, ή να το επιδιώξουμε, ή θέλουμε να το αλλάξουμε, να το μισήσουμε, να το αγαπήσουμε, να το σιχαθούμε, ή με κάποιο ανήσυχο τρόπο να μπούμε μέσα του, ή να βγούμε απ' αυτό. Κάνουμε τα πάντα εκτός απ' το να παραμείνουμε στην καθαρή Παρουσία του παρόντος. Δεν μένουμε με την καθαρή Παρουσία, θέλουμε να είμαστε κάπου αλλού, γρήγορα. Η Μεγάλη Αναζήτηση είναι το παιχνίδι, με τις ατέλειωτες μορφές του.
Στον μη-δυϊκό διαλογισμό ή ενατένιση, η ανησυχία της αίσθησης του χωριστού-εαυτού χαλαρώνει σημαντικά, και ο εαυτός ξετυλίγεται στην τεράστια έκταση όλου του διαστήματος. Σ' αυτό το σημείο, γίνεται φανερό ότι δεν είστε "εδώ μέσα" κοιτώντας τον κόσμο "εκεί έξω", γιατί αυτός ο δυϊσμός έχει απλά καταρρεύσει στην καθαρή Παρουσία και την αυτογενή φωτεινότητα.
Αυτή η πραγμάτωση μπορεί να πάρει πολλές μορφές. Μια απλή είναι κάτι σαν κι αυτό: Μπορεί να κοιτάζετε ένα βουνό και έχετε χαλαρώσει μέσα στην χωρίς καμιά προσπάθεια παρούσα επίγνωσή σας, και τότε ξαφνικά το βουνό είναι τα πάντα, εσείς είστε τίποτα. Η αίσθησή σας του χωριστού-εαυτού έχει ξαφνικά και ολοκληρωτικά φύγει, και υπάρχουν απλά όλα τα πράγματα που εμφανίζονται στιγμή τη στιγμή. Είστε τελείως συνειδητοί, με τέλεια επίγνωση, τα πάντα μοιάζουν εντελώς φυσικά, εκτός απ' το ότι δεν μπορείτε πουθενά να βρείτε τον εαυτό σας. Δεν είστε απ' αυτή την πλευρά του προσώπου σας κοιτώντας το βουνό εκεί έξω. Είστε απλά το βουνό, είστε ο ουρανός, είστε τα σύννεφα, είστε το κάθε τι που εμφανίζεται στιγμή τη στιγμή, πολύ απλά, πολύ καθαρά, έτσι απλά.
Ξέρουμε όλα τα φανταχτερά ονόματα γι' αυτήν την κατάσταση, από συνειδητότητα ενότητας ως sahaj samadhi. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι η πιο απλή και πιο φανερή κατάσταση που θα πραγματώσετε ποτέ. Επιπλέον, από τη στιγμή που δείτε φευγαλέα αυτή την κατάσταση - αυτό που οι Βουδιστές αποκαλούν Μία Γεύση (επειδή εσείς και ολόκληρο το σύμπαν αποτελείτε μία γεύση ή μία εμπειρία) - γίνεται φανερό ότι δεν μπαίνετε σ' αυτή την κατάσταση, αλλά μάλλον, είναι μια κατάσταση, η οποία με έναν βαθύ και μυστηριώδη τρόπο έχει υπάρξει ως η πρωταρχική σας κατάσταση προ αμνημονεύτων χρόνων. Στην πραγματικότητα, δεν έχετε ποτέ εγκαταλείψει αυτή την κατάσταση ούτε για ένα δευτερόλεπτο.
Να γιατί το Ζεν την ονομάζει Άπυλη Πύλη: απ' αυτή την πλευρά αυτής της πραγμάτωσης, μοιάζει σαν αν έχετε να κάνετε κάτι προκειμένου να εισέλθετε σ' αυτή την κατάσταση - μοιάζει σαν να χρειάζεστε να περάσετε μέσα από μια πύλη. Όταν όμως το κάνετε και στρέφετε και κοιτάτε πίσω, δεν υπάρχει καμιά πύλη, και δεν υπήρξε ποτέ. Δεν είχατε εγκαταλείψει ποτέ αυτή την κατάσταση εξ αρχής, και ολοφάνερα δεν μπορείτε να μπείτε μέσα της. Η άπυλη πύλη! "Κάθε μορφή είναι Κενότητα έτσι όπως είναι," σημαίνει ότι όλα τα πράγματα, περιλαμβανομένων εσάς και εμένα, είναι πάντοτε ήδη στην άλλη πλευρά της άπυλης πύλης.
Αν όμως είναι έτσι, γιατί να κάνουμε πνευματική άσκηση; Δεν είναι αυτή μια άλλη μορφή της Μεγάλης Αναζήτησης; Ναι, στην πραγματικότητα, η πνευματική άσκηση είναι μια μορφή της Μεγάλης Αναζήτησης, και ως τέτοια, είναι προορισμένη να αποτύχει. Αλλά αυτό ακριβώς είναι το θέμα. Εσείς κι εγώ είμαστε ήδη πεπεισμένοι ότι υπάρχουν πράγματα που χρειάζεται να κάνουμε προκειμένου να πραγματώσουμε το Πνεύμα. Αισθανόμαστε ότι υπάρχουν μέρη στα οποία δεν βρίσκεται το Πνεύμα (όπως, μέσα μου) και πρόκειται να διορθώσουμε αυτή την κατάσταση. Έτσι, έχουμε ήδη δεσμευτεί στην Μεγάλη Αναζήτηση, και έτσι ο μη-δυϊκός διαλογισμός χρησιμοποιεί αυτό το γεγονός και μας εμπλέκει στη Μεγάλη Αναζήτηση μ' έναν ιδιαίτερο και κάπως λαθραίο τρόπο (τον οποίο το Ζεν ονομάζει "πουλώντας νερό δίπλα στο ποτάμι").
Ο Ουίλιαμ Μπλαίηκ είπε ότι "ένας κουτός που εμμένει στον παραλογισμό του θα γίνει σοφός." Έτσι, ο μη-δυϊκός διαλογισμός απλά επιταχύνει τον παραλογισμό. Αν νομίζετε αληθινά ότι σας λείπει Πνεύμα, τότε δοκιμάστε αυτόν τον παραλογισμό: προσπαθήστε να γίνετε Πνεύμα, προσπαθήστε να ανακαλύψετε το Πνεύμα, προσπαθήστε να έρθετε σε επαφή με το Πνεύμα, προσπαθήστε να φτάσετε στο Πνεύμα: διαλογιστείτε και διαλογιστείτε και διαλογιστείτε προκειμένου να αποκτήσετε Πνεύμα!
Αλλά φυσικά, βλέπετε, δεν μπορείτε πραγματικά να το κάνετε. Δεν μπορείτε να φτάσετε το Πνεύμα περισσότερο απ' όσο μπορείτε να φτάσετε τα πόδια σας. Είστε ήδη πάντοτε Πνεύμα, δεν πρόκειται να το φτάσετε με κάποιο είδος πρόσκαιρου σφαδασμού. Αν όμως αυτό δεν είναι φανερό, τότε προσπαθήστε το. Ο μη-δυϊκός διαλογισμός είναι μια σοβαρή προσπάθεια να κάνετε το ακατόρθωτο, μέχρις ότου εξαντληθείτε εντελώς από την Μεγάλη Αναζήτηση, καθίσετε κάτω εντελώς εξουθενωμένοι και προσέξετε τα πόδια σας.
Δεν είναι ότι οι μη-δυϊκές παραδόσεις αρνούνται τις υψηλότερες καταστάσεις. Δεν τις αρνούνται. Έχουν πολλές - πολλές πρακτικές που βοηθούν τα άτομα να πετύχουν ιδιαίτερες καταστάσεις πέρα απ' την κανονική συνειδητότητα. Υποστηρίζουν, όμως, ότι αυτές οι εξυψωμένες καταστάσεις - οι οποίες έχουν μια αρχή κι ένα τέλος μέσα στον χρόνο - τελικά δεν έχουν καμιά σχέση με το άχρονο. Ο πραγματικός σκοπός είναι η απουσία κάθε κατάστασης, όχι η διαρκής σαγήνη με τις αλλαγές κατάστασης. Και αυτή η χωρίς κατάσταση συνθήκη είναι η αληθινή φύση αυτής και κάθε κατάστασης συνείδησης που μπορεί να συλληφθεί, οπότε κάθε κατάσταση που έχετε είναι μια χαρά. Η αλλαγή κατάστασης δεν είναι η τελική επιδίωξη. Το θέμα είναι η αναγνώριση Εκείνου που δεν αλλάζει, η αναγνώριση της πρωταρχικής Κενότητας, και αν αναπνέετε και είστε αμυδρά ξυπνητός, αυτή η κατάσταση συνείδησης είναι μια χαρά.
Ωστόσο, παραδοσιακά, προκειμένου να δείξετε την ειλικρίνειά σας, θα πρέπει να ολοκληρώσετε ένα σημαντικό αριθμό προκαταρκτικών πρακτικών, συμπεριλαμβανομένης της κυριαρχίας ποικίλων καταστάσεων διαλογιστικής συνειδητότητας, καταλήγοντας σε μια μετα-συμβατική προσαρμογή, και όλα αυτά είναι μια χαρά. Όμως, καμιά απ' αυτές τις καταστάσεις συνείδησης δεν είναι τελική ή υπέρτατη ή προνομιούχα. Και η αλλαγή κατάστασης δεν είναι σε καμιά περίπτωση ο στόχος. Μάλλον, με αυτήν ακριβώς την είσοδο και την εγκατάλειψη αυτών των ποικίλων διαλογιστικών καταστάσεων αρχίζετε να καταλαβαίνετε ότι καμιά τους δεν συνιστά φώτιση. Όλες τους έχουν μια αρχή μέσα στον χρόνο, και έτσι καμιά τους δεν είναι το άχρονο. Το θέμα είναι να συνειδητοποιήσετε ότι η αλλαγή κατάστασης δενείναι το ζητούμενο και ότι η πραγμάτωση μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε κατάσταση συνείδησης.