Open View
Ήσυχο Κάθισμα
Η άσκηση της Προσοχής ξεκινά και επιστρέφει πάντοτε στην πρακτική του «ήσυχου καθίσματος», του Zαζέν. Αυτό σημαίνει ότι η πρακτική αυτή αποτελεί το κεντρικό σημείο της άσκησης της Προσοχής, και επειδή δεν μπορεί κανείς να ζει τη ζωή του καθισμένος στη στάση Zαζέν, θα πρέπει να ζει με προσοχή όλη τη διάρκεια της ημέρας, σε όλες του τις δραστηριότητες. Επειδή, όμως, οι δραστηριότητες και η επαφή με τον κόσμο αυξάνουν τη διάσπαση της προσοχής, επιστρέφουμε στο «ήσυχο κάθισμα» για να την καλλιεργήσουμε με φροντίδα και επιμέλεια. Έτσι, το Zαζέν παραμένει το μόνιμο σημείο αναφοράς, στην άσκηση της προσοχής.
Η πρακτική του «ήσυχου καθίσματος» είναι πολύ απλή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν περιέχει τεράστια δύναμη και αποτελεσματικότητα. Είναι σε θέση - και σχεδόν πάντα το κάνει - να φέρει στη ζωή μας τα πάνω κάτω, να προκαλέσει αλλαγές που δεν τις είχαμε φανταστεί, και να δημιουργήσει ένα εντελώς καινούργιο σκηνικό. Τι όμως κάνουμε όταν «καθόμαστε»;
Η όλη πρακτική του «καθίσματος» είναι στην ουσία μια επιστροφή στην απλότητα. Επιστρέφουμε στην απλότητα της ύπαρξης και της ζωής, εγκαταλείποντας την πολυπλοκότητα, την κίνηση, τις ομιλίες, τις επαφές, τις δραστηριότητες που θεωρούνται τόσο «φυσικές» στην καθημερινή ζωή του κόσμου. Εγκαταλείπουμε όλα αυτά τα οποία αποτελούν το σκηνικό της καθημερινής μας ζωής, και που συγχρόνως μας εμποδίζουν να δούμε και να αναγνωρίσουμε ποιοι είμαστε και τι αληθινά κάνουμε με το χρόνο που μας έχει δοθεί. Δίνουμε στον εαυτό μας μια ευκαιρία να σταθεί απέναντι του με εντιμότητα, καθαρότητα και προσοχή, και να αισθανθεί αυτό που πραγματικά είναι και όχι αυτό που η αδιάκοπη κίνηση και η συνεχής διάσπαση του επιβάλλουν να νομίζει ότι είναι.
Στην πραγματικότητα, όταν αποσυρθούμε από τις δραστηριότητες της καθημερινότητας, δίνουμε στον εαυτό μας την ευκαιρία να μείνει μόνος του και να αναπτύξει την οικειότητα που του χρειάζεται και τόσο πολύ του λείπει. Παρ' ότι νομίζουμε ότι ξέρουμε τον εαυτό μας, και παίρνοντας το ως δεδομένο πασχίζουμε να γνωρίσουμε τον κόσμο γύρω μας, στην πραγματικότητα αγνοούμε το μεγαλύτερο μέρος του, και σίγουρα το ποιο ενδιαφέρον και ουσιαστικό.
Το «ήσυχο κάθισμα» δεν αποσκοπεί στην επίτευξη μιας ιδιαίτερης κατάστασης μέσα μας. Τα τελευταία χρόνια, με αφορμή διάφορες μεθόδους διαλογισμού που ήρθαν από την Ανατολή, έγινε πολύς θόρυβος γύρω από «υπερβατικές καταστάσεις», «εμπειρίες» και «πραγματώσεις πνευματικές». Στην πραγματικότητα, το μεγαλύτερο μέρος όλων αυτών των καταστάσεων στα πλαίσια της άσκησης κάποιας μορφής διαλογισμού, εμπίπτει στην κατηγορία του «πνευματικού υλισμού», μιας στάσης δηλαδή που ενδιαφέρεται και αποσκοπεί σε συγκεκριμένες εμπειρίες. Πρόκειται για το ίδιο πνεύμα, την ίδια στάση με την οποία προσεγγίζει κανείς τον υλικό κόσμο, προσπαθώντας να πάρει απ' αυτόν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ικανοποίηση και όφελος προσωπικό. Μόνο που το πλαίσιο αλλάζει, και αντί να ενδιαφερόμαστε για τον υλικό κόσμο, τον απαξιώνουμε χαρακτηρίζοντας τον ασήμαντο, ακάθαρτο ή ανύπαρκτο, και στρέφουμε την προσοχή μας μόνο στον «πνευματικό».
Η στάση αυτή, η οποία μπορεί να θεωρηθεί απόλυτα φυσική και αναμενόμενη σε κάποιον που πρωτο-ενδιαφέρεται και πρωτο-ασχολείται με την άσκηση της προσοχής, χαρακτηρίζεται από τον ίδιο εγω-κεντρισμό με τον οποίο ζούμε όλη μας τη ζωή. Όμως, η εξοικείωση με τον εαυτό απαιτεί μια διαφορετική στάση, μια αλλαγή οπτικής γωνίας απ' την οποία βλέπουμε αυτό που συμβαίνει κάθε στιγμή. Με τη στάση αυτή δεν προσπαθούμε να πετύχουμε κάτι, ή να διορθώσουμε κάτι, ή να εκπληρώσουμε κάτι. Προσπαθούμε μόνο να είμαστε αυτό που είμαστε αληθινά, να είμαστε ο εαυτός μας. Και αυτό το καταφέρνουμε όταν απλοποιήσουμε την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε, όταν μειώσουμε τους εξωτερικούς περισπασμούς και τις διασπάσεις, και στρέψουμε την προσοχή μας από έξω προς τα μέσα.
