Open View

Οι Τέσσερις Αρχές

• Εγκλωβισμένοι στο εγωκεντρικό μας όνειρο, μονάχα πόνος.
• Διατηρώντας τις εγωκεντρικές σκέψεις, το ίδιο το όνειρο.
• Κάθε στιγμή η ζωή έτσι όπως είναι, ο μόνος δάσκαλος.
• Γινόμενοι ένα με την παρούσα στιγμή, ο δρόμος της συμπόνιας.

Οι τέσσερις αυτές αρχές αποτελούν την πιο σύντομη και περιεκτική περιγραφή του πλαισίου εσωτερικής εργασίας του Open Mind. Στην πραγματικότητα, είναι μια επαναδιατύπωση των Τεσσάρων Ευγενών Αληθειών, οι οποίες αποτελούν τη βάση της διδασκαλίας του Βούδα. Οι Τέσσερις Ευγενείς Αλήθειες είναι: ο πόνος της ύπαρξης, η αιτία του πόνου, το τέλος του πόνου, και ο δρόμος που οδηγεί στο τέλος του πόνου.

Οι τέσσερις αρχές είναι ένας τρόπος υπενθύμισης του λόγου για τον οποίο ασχολούμαστε με την εσωτερική εργασία, και του τρόπου με τον οποίο η εργασία αυτή φέρνει τους επιθυμητούς καρπούς. Για όσους εργάζονται στα πλαίσια του Open Mind είναι πολύ βοηθητικό να επαναλαμβάνουν νοερά αυτές τις τέσσερις αρχές, τόσο πριν την άσκηση Ζazen όσο και κατά τη διάρκεια της ημέρας.

• Εγκλωβισμένοι στο εγωκεντρικό μας όνειρο, μονάχα πόνος.

Όταν χρησιμοποιούμε τον όρο Ζen εννοούμε δύο πράγματα. Μια σειρά από μεθόδους και τεχνικές οι οποίες μας βοηθούν να επιστρέψουμε στον αληθινό εαυτό, και την ίδια την κατάσταση παραμονής στον αληθινό εαυτό. Τι είναι αυτό λοιπόν που μας εμποδίζει να επιστρέψουμε, ή αν επιστρέψουμε να παραμείνουμε στην καθαρή επίγνωση της πρωταρχικής μας κατάστασης. Είναι η διατήρηση όλων των πεποιθήσεων, των προσδοκιών και των απαιτήσεων που εμφανίζονται μέσα μας με τη μορφή σκέψεων με κέντρο πάντα το μικρό εγώ.

Στην πραγματικότητα, η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων ζει με το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής απορροφημένο από τις εγωκεντρικές σκέψεις, που φαίνεται να μην σταματούν σχεδόν ποτέ. Μόνο ίσως στο βαθύ ύπνο. Ευτυχώς! Όλες αυτές οι σκέψεις για το ποιοι νομίζουμε ότι είμαστε, γιατί το τι πρέπει να κάνουμε, για το τι επιθυμούμε ή αποστρεφόμαστε, για το πώς αξιολογούμε κάθε στιγμή τις καταστάσεις της ζωής, όλα αυτά δημιουργούν αυτό που ονομάζουμε εγωκεντρικό όνειρο.

Κοιμόμαστε και ονειρευόμαστε ότι είμαστε ξύπνιοι. Κοιμόμαστε και ονειρευόμαστε ότι είμαστε αυτό το μικρό εγώ που προσπαθούμε με νύχια και με δόντια να φροντίσουμε, να προστατεύσουμε, να υπερασπιστούμε από το πρωί μέχρι το βράδυ και πάλι από την αρχή. Όμως, αυτό το εγωκεντρικό μας όνειρο είναι η αιτία του πόνου που όλες οι υπάρξεις βιώνουν στη ζωή. Και δεν αναφέρομαι στον σωματικό πόνο, αλλά στον ψυχικό πόνο, στην αγωνία, στη θλίψη, στο φόβο, στην απογοήτευση, στην έλλειψη νοήματος, στη δυστυχία της ψυχής.

• Διατηρώντας τις εγωκεντρικές σκέψεις, το ίδιο το όνειρο.

Πώς όμως δημιουργείται και διατηρείται αυτό το όνειρο. Από τις εγωκεντρικές σκέψεις. Αυτές το δημιουργούν, αυτές το συντηρούν, αυτές το κρατάνε ζωντανό. Ή με άλλα λόγια, οι σκέψεις δημιουργούν τα φανταστικά κάγκελα της φυλακής μας. Όταν αναγνωρίσουμε ότι δεν έχουν ουσιαστική υπόσταση, όταν δούμε ότι είναι αυθαίρετα δημιουργήματα του νου χωρίς αληθινό αντίκρυσμα, τότε συνειδητοποιούμε ότι και η φυλακή είναι μια ψευδαίσθηση, μια πολύ τραγική ψευδαίσθηση. Τότε ξυπνάμε από το όνειρο. Βλέπουμε για πρώτη φορά τα πράγματα όπως είναι αληθινά. Συνειδητοποιούμε ότι αυτό που είμαστε είναι πέρα από τις σκέψεις, πριν από τις σκέψεις, ότι οι σκέψεις δεν έχουν στην πραγματικότητα καμία σχέση με τον αληθινό μας εαυτό. Ούτε κατά διάνοια μπορούν να τον περιγράψουν, να τον περιορίσουν στα λεκτικά σύμβολα που φτιάχτηκαν για να εξυπηρετούν ουσιαστικά πολύ πιο απλούς και πρακτικούς στόχους. Κι όμως, ζούμε ολόκληρες τις ζωές μας περιορισμένοι στις λεκτικές περιγραφές των εγωκεντρικών μας σκέψεων!

• Κάθε στιγμή η ζωή έτσι όπως είναι, ο μόνος δάσκαλος.

Δάσκαλος δεν είναι κάποιος που μας μαθαίνει κάτι. Δάσκαλος είναι κάποιος ή κάτι που δημιουργεί τις συνθήκες και τις ευκαιρίες για να ανακαλύψουμε και να διαλύσουμε την ψευδαίσθηση της ονειρικής μας κατάστασης. Στο ίδιο πνεύμα, Ζen δεν είναι η αποδοχή ενός νέου πακέτου πεποιθήσεων σε αντικατάσταση των ήδη υπαρχόντων. Ζen είναι η διερεύνηση και η συνειδητοποίηση των πεποιθήσεων που έχουμε στη ζωή μας, γιατί η διατήρηση τους είναι η βάση του ονείρου και του πόνου που βιώνουμε. Όσο περισσότερο παρατηρούμε τα συναισθήματα και τις σκέψεις και όσο περισσότερο βιώνουμε τη σωματική αίσθηση με καθαρή επίγνωση, τόσο περισσότερο επιτρέπουμε στο εγωκεντρικό μας όνειρο να αρχίσει να διαλύεται.

«Η ζωή έτσι όπως είναι» δεν σημαίνει ότι «δεν έχω ανάγκη εσωτερικής εργασίας, και ότι συνεχίζω με τη ζωή μου και μαθαίνω αυτό που χρειάζομαι». Η ζωή μπορεί να είναι ο μεγάλος δάσκαλος ή μπορεί απλά να είναι μια μεγάλη ενόχληση. Ή πάλι, το άπιαστο όνειρο. Από μας εξαρτάται. Από τον τρόπο που στεκόμαστε σε όσα φέρνει μπροστά μας και μέσα μας κάθε στιγμή. Τι είναι αυτό που διαφοροποιεί τον άνθρωπο της εσωτερικής εργασίας από τους υπόλοιπους; Η στάση του απέναντι στη ζωή.

Στην πραγματικότητα, η ουσία της εσωτερικής εργασίας βρίσκεται στην ικανότητα μας να μετατρέπουμε τις περιστάσεις της ζωής σε δάσκαλο. Σύμφωνα με τη δική μας μεθοδολογία, αυτό σημαίνει παρατήρηση των συνθηκών, παρατήρηση των συναισθημάτων και των σκέψεων που κινητοποιούν μέσα μας, βίωση της σωματικής αίσθησης που εμφανίζεται, και τέλος απάντηση στο εδώ και τώρα. Αυτή είναι μια ολοκληρωμένη σχέση με τη ζωή, στιγμή τη στιγμή, η οποία δεν επιτρέπει τη δημιουργία ψυχικών «ιζημάτων» στον ήδη βεβαρημένο εγωκεντρικό μηχανισμό. Είναι μια συνεχής απελευθέρωση κάθε καινούργιου φαινομένου που προσφέρει η ενέργεια της συνείδησης που ονομάζουμε ζωή. Αυτή είναι η αέναη ροή με τη ζωή, το αιώνιο Τao.

• Γινόμενοι ένα με την παρούσα στιγμή, ο δρόμος της συμπόνιας.

Αυτή η συνεχής ροή με τη ζωή είναι η πιο ειλικρινής, έντιμη και οικεία σχέση με τις περιστάσεις και συνθήκες που παρουσιάζονται. Τι υπάρχει σ' αυτή τη σχέση; Εξωτερικές συνθήκες, σκέψεις, συναισθήματα, σωματική αίσθηση, και πάνω απ' όλα παρατήρηση, καθαρή επίγνωση. Αυτή η τελευταία κάνει τη διαφορά. Αυτή είναι που δεν επιτρέπει στο εγωκεντρικό όνειρο να συνεχιστεί με αφορμή τις καινούργιες εξωτερικές συνθήκες που προέκυψαν. Αυτή είναι που μας ξυπνά στις συνθήκες ως έχουν και όχι όπως τις αναπαράγει και τις διαστρεβλώνει ο εγωκεντρικός μηχανισμός, με τις ατέλειωτες σκέψεις, τα σενάρια, τα συναισθήματα και τις μηχανικές αντιδράσεις.

Όταν ζούμε με προσοχή το ξεδίπλωμα της ζωής γινόμαστε ένα μαζί της, δεν ζούμε στο όνειρο που δημιουργεί ο νους. Και όταν οι εγωκεντρικές σκέψεις απουσιάζουν, πού είναι αυτός ο μικρός εαυτός που μάχεται με νύχια και με δόντια να επιβιώσει αδιαφορώντας για τους άλλους; Η αίσθηση του εαυτού αλλάζει. Από εγωκεντρική γίνεται ζωηκεντρική, και σ' αυτή τη διαφορετική αίσθηση κάθε τι που ζει είναι ιερό. Όχι γιατί το λέει η μία θρησκεία ή η άλλη, αλλά απλά γιατί όλα αποτελούν έκφραση του αληθινού εαυτού, τον οποίο ζούμε χωρίς να είναι κάτι το ιδιαίτερο. Τι έχει αλλάξει; Οι εγωκεντρικές σκέψεις, το εγωκεντρικό όνειρο και ο πόνος. Έχουν δώσει τη θέση τους στην καθαρή επίγνωση και στην αυθόρμητη συμπόνια που γεννάει η φυσική συμπόρευση με τις ατέλειωτες εκφράσεις της ζωής.

Η απελευθέρωση από τον πόνο ολοκληρώνεται με την επιστροφή στον αληθινό εαυτό, σ' αυτή την καθαρή επίγνωση που ενώ είναι πάντα παρούσα και διαθέσιμη μάς διαφεύγει καλυμμένη κάτω από το εγωκεντρικό μας δημιούργημα. Αυτός όμως ο εαυτός δεν είναι μόνο επίγνωση αλλά και αποδοχή χωρίς όρους, αυτό που εμείς αντιλαμβανόμαστε καλύτερα ως έκφραση αγάπης και συμπόνιας. Αυτές είναι οι δύο όψεις του εαυτού που αποτελεί την πατρογονική μας κληρονομιά, και που ο καθένας έχει όχι μόνο το δικαίωμα, αλλά και την υποχρέωση να διεκδικήσει.